Jentje Harings Biltius, Sneek - zilveren brandewijnskom.

Zilveren brandewijnskom. Het zilver met goudkleur overdekt. De kom is ovaal van vorm, heeft acht lobben: gebombeerde vlakken waarin aan de buitenkant voorstellingen zijn gegraveerd: -1- Voorstelling in een gekroond ovaal cartouche van een schip in aanbouw. Onder de cartouche krulmotieven. -2- Voorstelling in een druppelvormig cartouche van een zittende vrouw met een spintol in haar rechterhand. Onder deze cartouche een tekstcartouche met daarin 'Aaltie Pieters / Nagtegaal'. Beide cartouches zijn omgeven door acanthusloof en krullen. -3- Voorstelling in een ovaal cartouche van een vrouw die een cello / gamba bespeelt. Rond het cartouche bladmotieven. -4- Voorstelling in een druppelvormig cartouche van een zittende vrouw met haar handen op schoot. Onder deze cartouche een tekstcartouche met daarin 'Aaltie Hendriks / Klijbeek'. Beide cartouches zijn omgeven door acanthusloof en krullen. -5- Voorstelling in een gecontourneerd wapenschild: overlangs gedeeld met links een halve adelaar en rechts twee gekruiste dissels. Het wapen is gekroond en omgeven door bloemen en acanthusloof. -6- Voorstelling in een druppelvormig cartouche van een vrouw, die zittend aan een tafel vruchten aan het schillen is. Links een huisdier. Onder deze cartouche een tekstcartouche met daarin 'Trintie Vranses'. Beide cartouches zijn omgeven door acanthusloof en krullen. -7- Voorstelling in een ovaal cartouche van een zittende vrouw die zichzelf bekijkt in een handspiegel. Rond de cartouche acanthusloof en krullen. -8- Voorstelling in een druppelvormig cartouche van een zittende man, die in zijn rechterhand een drinkglas heeft en links een vogel. Onder deze cartouche een tekstcartouche met daarin: 'Claes Pieters / van der Werf'. Rond beide cartouches acanthusloof en krullen. In de hoeken van de gebombeerde vlakken zijn rozetten en takjes met vijf bladen gedreven. Ze zijn ook aan de binnenkant zichtbaar. De kom heeft twee horizontaal geplaatste oren, die gegoten zijn. Op de krullen voorstelling van een Bacchant met druiventros. Een vogel eet van deze druiven. Rondom de Bacchant een bloemenkrans. De poot van de kom is versierd met gedreven bladversieringen, bloemen en vruchten.
De kom is gemaakt in opdracht van Claes Pieters van der Werf, meester schuitemaker te Sneek. Hij is de enige man die op de kom is afgebeeld (afbeelding 8). Zijn beroep komt tot uitdrukking in de afbeeldingen van het in aanbouw zijnde schip (afbeelding 1) en het voorkomen van dissels in het wapen (afbeelding 5). Uit het huwelijksboek van de N.H. kerk van Sneek blijkt dat Claes Pieters van der Werf viermaal is getrouwd: * 4 mei 1684 Claas Pieters met Aaltie Pieters, beide uit Sneek (afbeelding 2), * 20 aug. 1699 Klaas Pytters met Aaltie Hendriks, beide uit Sneek (afbeelding 4) * 14 mei 1702 Claas Pieters met Trijntie Fransen, beide uit Sneek (afbeelding 6) * 20 jan. 1715 Klaas Pieters met Acke Oepkes uit Bolsward (niet afgebeeld, de kom was toen al gemaakt). Bij het laatste huwelijk wordt bij de bruidegom de aantekening gemaakt dat hij 'Mr. Schuitemaker' is. Vermeldingen van zijn naam in de archieven maken duidelijk dat Claes Pieters geen vermogend man was. Voor de personlele belasting werd hij voor f. 5-9-0 per jaar aangeslagen, maar in de kohieren wordt bij zijn naam in tegenstelling tot vermedlingen bij andere namen geen vermogen geregistreerd. In deze kohieren staat hij genoemd als wonend 'Buiten de Oosterpoort', een groot gebied ten oosten, zuiden en westen van de stadswallen. Hij had een werf aan de Geeuw ('Buiten het Hoogend'). Eerst huurde hij de werf, maar in 1708 kon hij het bedrijf kopen, zo blijkt ui een acte van 5 nov. 1708 in het Proclamatieboek van het Nedergerecht Sneek. Voor 361 goudguldens werd hij eigenaar van 'Seker huisinge, timmerhuis, Helling en hovinge, met sijn gerechtigheit, Staande en gelegne buit het Hoogend deser Stede'. In het beluidenisboek is genoteerd dat Claas Pyters overleed op 17 aug. 1725 en zijn vrouw (dat zal Trijntie Fransen zijn geweest) op 30 mei 1710. Er worden acht kinderen begraven, en wel op 5 april 1703, 24 mei 1704, 22 maart 1706, 21 aug. 1706, 10 dec. 1708, 23 mei 1710, 30 okt. 1711, en 27 aug 1713 (dochter). De eerste drie echtgenotes zijn afgebeeld op de kom. De voorstellingen van vrouwen zonder tekstcartouches zijn fantasievoorstellingen. De vrouw met spiegel is een allegorie op de voorzichtigheid. De gambaspelende vrouw zal gebaseerd zijn op een prent. Beide voorstellingen zijn geplaatst onder de oren en zijn waarschijnlijk gemaakt om te voorkomen dat er daar twee blanco vlakken zouden overblijven. Jentje Harings Biltius. Geboren te Sneek in 1682. Zoon van Haring Baukes Biltius en Sjouckje Jentjes. Trouwde met Hylkjen Iedes Edema (zuster van Fedde Iedes Edema). Leerling in 1693. Meester op 6 juni 1707. Laatste vermelding (gildeboek): 1730.
literatuur: - Jaarboek Fries Scheepvaart Museum 1994, p. 24-26